Download all exemplars
Commentary
Kairangi
Commentary
Mō Kairangi, me tūhura raraunga ki tētahi tukanga pakirehua tauanga me te whakaaro aroā.
Ko te whakaatu aroā tauanga hōhonu te mea nui. Nō reira, ka kitea ēnei:
- ka kōtuitui i te mātauranga tauanga, te tūponotanga me te mārama ki te horopaki, i roto i ngā wāhanga katoa o te tūhuratanga tauanga, ki te reo Māori hoki
- ka arohaehae i te tukanga tauanga, tukanga tūponotanga me ngā whakamārama e hāngai ana ki ngā whakakitenga.
Ka whakaaroaro i te whai wāhi mai o ētahi atu taurangi, o ētahi atu āhuatanga rānei e whai pānga ana.
Ka whakahoropaki i te kaupapa ki tētahi pūāhua Māori me te tautohu i ngā tikanga Māori e whaitake ana.
Tā te ākonga mahi
Ko tā te ākonga nei, he kaupapa nui te whakarauora i te taiao i Aotearoa nei, otirā, i te ao whānui nei. Ka tūhura, ka matapaki i te ora o tōna manga me ngā awa o tōna whaitua.
Kaiaka
Commentary
Mō Kaiaka, me tūhura raraunga ki tētahi tukanga pakirehua tauanga me te whakatakoto parahautanga.
Ko te parahau i ngā wāhanga o roto i ngā tikanga tūhuratanga tauanga te mea
nui. Nō reira, ka kitea ēnei:
- ka tūhono i ngā wāhanga o roto i ngā tikanga tūhuratanga tauanga ki te horopaki me te taupori, ki te reo Māori hoki
- ka whakaputa kōrero taunaki, hei tauira:
- ko ngā tātaitanga tauanga whakarāpopoto pērā i te toharite me te tau waenga
- ko ngā uara raraunga
- ko ngā ia me ngā āhuatanga kōhure o roto i ngā whakaari raraunga
- ka kōrero mō te horopaki me te taupori ki te reo Māori.
Ka parahau i ētahi putanga tūponotanga, ā, ka whakahāngai i te kaupapa ki tētahi pūāhua Māori me te tautohu i ngā tikanga Māori e whaitake ana.
Tā te ākonga mahi
I tutuki i te ākonga ngā mahi e hāngai ana ki te paetae, kātahi ia ka tūhura i ngā tikanga tūhuratanga mā te whakaputa kōrero taunaki e hāngai ana ki te horopaki (1). Kārua, i kōrero ia mō ngā pūahua Māori me ngā momo tikanga e hāngai ana ki tōna rohe (2).
Paetae
Commentary
Ko tā tēnei paerewa, he tūhura raraunga ki tētahi tukanga pakirehua tauanga. Ko te pūtake o tēnei paerewa, he tautoko i ngā ākonga ki te waihanga pūkenga kia taea ai te whakahaere tūhuratanga tauanga me te pāpono, me te torotoro pūāhua rerekē.
Me whakamahi te ākonga i:
- ia wāhanga o ngā tikanga tūhuratanga tauanga hei whakaputa
whakatairitenga - ngā huatau me ngā kupu e hāngai ana hei whakaatu i te mōhio ki te reo
matatini o te pāngarau - te tukanga whakamātau tūponotanga.
Tā te ākonga mahi
I tīmata mai te ākonga ki tētahi tūhuratanga tauanga, mā te whakarite pātai, te rangahau, te tātari me te waihanga kauwhata, ka mutu i whakakapi i ngā kōrero katoa ki tētahi pūrongo (1). Kārua, ko ngā huatau me ngā kupu i whakamahi e hāngai ana ki te reo matatini o te Pāngarau, mā te aro ki ngā kupu matua e hāngai ana ki te tauanga me te tūponotanga (2). Kātoru, i whakauru i ētahi āhuatanga tūponotanga (3).
Ko te tauaromahi he tauira mahi ā te ākonga e whakamārama ana i te matū o te paerewa paetae. He mea āwhina i te kaiako ki te kōwhiri whakataunga aromatawai ki te taumata e tika ana.
Tuku mai ngā tauaromahi me ngā kōrero āpiti katoa [PDF, 1.2 MB]
Pangārau: 1.2 Ngohe C - He Wai Kawe Oranga (external link)